Danas je Velika Gospojina

Danas Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici obeležavaju Uspenje presvete Bogorodice, jedan od najvećih hrišćanskih praznika poznat u narodu kao Velika Gospojina, praznik majki i dece. Po crkvenom predanju, na današnji dan Bogorodica je vaznela na nebesa i „predala svoj duh u ruke Spasitelja“. Ovaj praznik je upisan u crkvenom kalendaru crvenim slovom

Velika Gospojina se proslavlja posle dvonedeljnog posta, a vernici, posebno žene, tog dana se pričešćuju. Obeležava se i kao krsna slava, a praznuju ga i određeni zanatlijski esnafi, među kojima je poznat užarski esnaf. U narodu se Velika Gospojina odvajkada smatra praznikom žena i majki, pa se veruje da danas ne treba obavljati teške poslove niti započinjati nove aktivnosti. Jedan od najupečatljivijih običaja je branje lekovitih biljaka i trava, jer se veruje da je njihovo dejstvo danas posebno delotvorno. Žene beru borovnice i lekovite trave kako bi obezbedile zdravlje i blagostanje svojim porodicama, a bosiljak se smatra posebno važnom biljkom, dodaje se u jela da bi se ukućani zaštitili od zla i prizvali blagoslovi Presvete Bogorodice. Ljudi sa zdravstvenim tegobama često se umivaju vodom sa izvora na današnji dan, verujući u isceliteljsko dejstvo Bogorodice.

Period između Velike i Male Gospojine, koja se slavi 21. septembra, u narodu je poznat kao međudnevnica. U tom periodu bere se najveći deo plodova i lekovitih trava, a običaj nalaže i odlazak na lekovite izvore. Žene tada prikupljaju kičicu iz familije lincura, ricinus, hajdučku travu, papričicu, ugaslicu, konjski bosiljak, zreo rod od korova, drena, šipka, oskoruše, šljive, trn, drugi rod od jabuke i malu zelenu lubenicu, koje služe za lečenje raznih bolesti. Veruje se da se u međudnevici Sveti Sava dogovara sa životinjama o tome koliku štetu će prouzrokovati tokom zime, a u ovom periodu zmije su posebno opasne i treba ih se čuvati. Svaki deo domaćinstva bio je uključen u praznik, od živine su se ostavljala međudnevička jaja koja se nisu koristila u ishrani, već isključivo za izleganje novih pilića.

Velika Gospojina i danas je dan kada se pažnja poklanja porodici, zdravlju i tradiciji, kada se kroz običaje i poštovanje crkvenih propisa prizivaju blagoslovi i mir u domu, ali i kada se neguje svest o značaju prirode i lekovitih biljaka u svakodnevnom životu.

J.S.