U susret Vidovdanu feljton o Lazaru, Kruševcu, Kosovu: Biografija kneza

U susret Danu Kruševca, Vidovdanu, za vas smo pripremili serijal tekstova o Hrebeljanovićima i Lazarevićima, o Kruševcu, Kosovskom boju, o spomeniku koji nas seća na slavna vremena te o legendama koje su prisutne na našem prostoru. Pred vama je drugi deo biografije kneza Lazara.

Kako bi učvrstio političke odnose sa vladarima okolnih zemalja i ojačao državu, Lazar je stvarao rodbinske veze i porodične saveze. Najstarija kći Mara udala se za Vuka Brankovića, gospodara Kosova. Dragana se udala za Aleksandra, sina bugarskog cara Šišmana. Ćerka Teodora udala se za mačvanskog bana Nikolu Gorjanskog Mlađeg, a Jelena za zetskog kneza Đurađa Stracimirovića Balšića. Nakon boja, najmlađa ćerka Olivera predata je u harem turskom sultanu Bajazitu.

Preuzeto sa: kultura.rs

U spisima ćemo često nailaziti na potpise Stefan Lazar ili Stefan knez Lazar, kao što je slučaj sa titulom: Gospodin zemlji Srpskoj i Primorju, i stranama Podunavskim, u Hrista Boga blagoverni i samodržavni Stefan knez Lazar. Po svemu sudeći, nakon raznih istraživanja, ime Stefan se, kao i kod ranijih Nemanjića, dobijalo prilikom stupanja na presto. To ime je vladarsko, simboliše nemanjićku vlast i pouzdano je svedočanstvo da je Lazar bio vrhovni gospodar Srbije.

Porodični grb kneza je šlem sa bivoljim rogovima i možemo ga videti na novcu, pečatima, na Lazarevom dugmetu i na reljefu u Hilandaru. Postoji mišljenje da su Lazarevići kasnije usvojili simbol dvoglavog orla kao svoj grb.

Na dvoru cara Dušana, Lazar je naučio vojne veštine. Bio je talentovan, hrabar i sposoban ratnik i vojni starešina. Kneževa vojska bila je dobro naoružana mačevima, sabljama i noževima. Pred boj su počeli da se liju i topovi.

Ugled pobožnog kneza uzdigao se nakon zalaganja oko izmirenja Srpske Crkve i Carigradske Patrijaršije. Do raskola je došlo 1346. godine kada je, bez odobrenja vizantijskog cara i carigradskog patrijarha, Dušan krunisan za cara, a srpski arhiepiskop proglašen za patrijarha.

Iako se nije krunisao za kralja, crkva je Lazara priznala kao suverenog vladara svih Srba. Poštovao je tradiciju predaka i pravično upravljao državom, uvek brinući o interesima svog naroda. Izgradnja Ravanice i drugih manastira i crkava, kao i njihovo bogato darivanje, jedan je od pokazatelja da je Lazar bio pravi naslednik nemanjićke tradicije i duha. Poštovanje su mu ukazivali i oblasni gospodari…

Vladar „koji bdi nad svojim gradom”

Spomenik knezu Lazaru, koji je smešten u istočnom delu Arheološkog parka, otkriven je 1971. godine povodom proslave „Šest vekova Kruševca”.

Akademski vajar Nebojša Mitrić inspiraciju za sedeći stav sa mačem preko krila pronašao je u ustaljenom položaju srpskih srednjovekovnih vladara koji je bio naslikan na njihovom novcu.

Simboli na bronzanoj figuri, oslikavaju karakter Lazara, predstavljajući ga kao mudrog vladara, izvrsnog graditelja i plemenitog Hristovog ratnika.

Lik je sačinjen prema ktitorskoj fresci u Ravanici, a duboki urezi na licu dočaravaju težinu briga koje su Lazara mučile u toku priprema za odbranu zemlje.

Dvoglavi orao sa haljine na spomeniku preuzet je sa Lazareve haljine, čija se kopija čuva u Kruševačkom muzeju.

Od graditeljskih elemenata, uočljive su konture bedema na levom ramenu i Lazarica pod pazuhom desne ruke. Pečat na grudima, uzet sa žrtvenog kolača “poskurnika” simbol je žrtvovanja za veru i slobodu.

Čvrstim zahvatom mača, samouverenim stavom i oštrim pogledom, Lazar ilustruje vlada sposobnog da žestokim otporom odbrani svoju zemlju od neprijatelja.

Jovana Aksentijević