Selektovanje otpada se „teško prima“ kod Kruševljana

Iako je u prethodnom periodu na području Grada postavljeno blizu 300 reciklažnih kontejnera, većina građana nastavlja sa starom praksom da kompletno smeće odlaže u komunalne kontejnere. Česta slika je i nemarno bačeno smeće sa strane a pored kontejnera se baca  i otpad za čije je odlaganje predviđeno iznajmljivanje posebnih kontejnera. Kako je primarna selekcija prvi korak u očuvanju životne sredine, u procesu njenog uspostavljanja edukacija građana je od presudnog značaja – kaže Snežana Radojković, direktorka Javnog komunalnog preduzeća Kruševac

Prema rečima Radojkovićke, na teritoriji Grada Kruševca  godišnje se produkuje preko 50.000 tona komunalnog otpada koji završi na deponiji „Srnje“. Primarna selekcija  zastupljena je sa samo šest do sedam odsto, a još uvek je zanemarljiv i procenat reciklaže generisanog otpada.

– Cilj  je da se do 2025. godine prepolove količine kućnog čvrstog otpada na gradskoj deponiji, odnosno, da se polovina od toga reciklira – kaže ona, dodajući da se u  našem gradu dnevno sakupi oko 1,35 kilograma otpada po stanovniku, te da na deponiju u Srnju samo tokom jednog dana  završi više od 140 tona kućnog smeća.

Da građani još uvek nemaju dovoljno razvijenu svest o značaju primarne selekcije otpada i reciklaži, te da je neophodno nastaviti sa edukacijom kako odraslog stanovništva tako i naših najmlađih sugrađana, ističu u preduzeću zaduženom  za održavanje čistoće Grada.

– Za poslednjih godinu dana na području Grada Kruševca postavljeno je blizu 300 reciklažnih kontejnera (za oko 6.500 domaćinstava i 1.100 pravnih lica), ali bez obzira na datu mogućnost da se reciklažni otpad odvaja od komunalnog, uglavnom se nastavlja sa starom praksom da se kompletno smeće odlaže u komunalne kontejnere. Smeće se  baca i sa strane, a neretko je to šut, stari nameštaj i ostalo smeće za čije je odlaganje predviđeno iznajmljivanje posebnih kontejnera – kaže Radojkovićka, dodajući da se reciklažni kontejneri, i nakon više od godinu dana od kada su postavljeni u naseljenim mestima, izuzev kada je u pitanju PET ambalaža, uglavnom koriste nenamenski.

Za nerazvrstano i smeće bačeno sa strane, “zaslužni” su neodgovorni građani  ali i nelegalni sakupljači sekundarnih sirovina.

– Oni uglavnom dolaze pre vremena predviđenog za pražnjenje kontejnera od strane JKP, izbace kompletno smeće iz komunalnih kontejnera, odvoje ono što im je potrebno, bez da vrate ostatak smeća u kontejner. To stvara ružnu sliku, potencijalno je izvor zaraze, ali je i dodatni posao za radnike JKP zadužene za odvoženje smeća – objašnjava ona, dodajući da se JKP suočava i sa problemom uništavanja kontejnera, od lomljenja do paljenja koje je najčešće izazvano bacanjem pepela tokom zimskog perioda.

Ipak, postoje i primeri dobre prakse kada je u pitanju primarna selekcija otpada.

– U dvorištima svih gradskih škola postavljeni su reciklažni kontejneri koji se uglavnom koriste propisno, što dokazuje da edukacija naših najmlađih sugrađana daje odlične rezultate. Nadamo se da će upravo deca uticati i na starije da se odgovornije ponašaju kada je reč o selektovanju otpada – kaže naša sagovornica, dodajući da  JKP zajedno sa Gradom i u saradnji sa Nemačkom organizacijom sa međunarodnu saradnju (GIZ), u školama i vrtićima  organizuje edukativne radionice na temu zaštite životne sredine, sa posebnim akcentom na značaj primarne selekcije otpada.

Pored  edukacije najmlađih, radi se i na podizanju svesti odraslog stanovništa. Kroz ulične akcije, sa građanima se razgovara na temu primarne selekcije otpada. U okviru tih akcija dele se i flajeri “Mali trud uloži- pravilno odloži” koje je izradilo JKP, sa detaljnim  uputstvima o pravilnom odlaganju otpada, uz navođenje nekoliko važnih poruka-  da je selektivno odlaganje otpada nešto što se lako može uraditi, da odvajanjem papira, kartona i PET ambalaže od ostalog otpada pokazujemo da smo odgovorni prema sebi i svojoj zajednici, da se odvajanjem otpada omogućava reciklaža i ponovna upotreba, čime se pored manjeg zagađenja vode, vazduha i zemljišta, smanjuje i ekspoloatacija neobnovljivih resursa.

No, i pored ovih akcija, Kruševac je kao i većina gradova u Srbiji   još uvek daleko od primarne selekcije na kućnom pragu, a kućno smeće neretko završava u vodotokovima  i na divljim deponijama.

– Zahvaljujući angažovanju meštana i radnika JKP, uspeli smo da smanjimo broj divljih deponija na nekih 30-tak i nadamo se da ćemo nakon što sva  sela budu obuhvaćena organizovanim odvoženjem smeća, uspeti da taj broj još smanjimo.  Konstantno radimo i na čišćenju vodotokova. U poslednjoj sprovednoj akciji, samo je na obodima i u koritu Ribarske reke prikupljeno je preko 600 kubika kućnog smeća – kaže direktorka, objašnjavajući da su posledice takvog ponašanja prema rekama velike, te da zbog velikih količina nemarno odloženog smeća u i pored rečnih korita, prilikom obilnijih kiša dolazi do izlivanja  vodotokova i plavljenja okolnih domaćinstava i oranica.

Navodeći  značaj primarne selekcije otpada i reciklaže u procesu očuvanja životne sredine, Radojkovićka je kao ilustraciju navela podatak da je za razgradnju konzervi i limenki potrebno i do 500 godina, za razgradnju plastike, pet ambalaže i kesa od nekoliko stotina do hiljadu godina, dok se staklena ambalaža ne razgradi nikada.

– Ovi podaci dovoljno govore o tome  koliko su primarna selekcija otpada i reciklaža važni u procesu zaštite životne sredine. Nažalost, primarna selekcija je  u našoj zemlji zastupljena sa samo šest do sedam odsto, dok je u Evropi taj prosek preko 65 odsto. Istovremeno, reciklira se manje od deset odsto generisanog otpada, što je sedam puta manje od evropskog proseka – kaže Radojkovićka.

Govoreći o deponiji “Srnje” kao potencijalnom zagađivaču životne sredine, istakla  je i veliki značaj kompostiranja što je, kako je rekla, za većinu građana još uvek velika nepoznanica.

– Građani koji odluče da prave komposte, pre svega bi dali veliki doprinos u očuvanju prirode, a istovremeno bi obezbedili i određene uštede. Naime, pored mogućnosti da se korišćenjem komposta poboljša struktura zemljišta i proizvede zdravo organsko bilje, štiti se i životna sredina, jer organski otpad na deponijama, bez prisustva vazduha, prilikom razgradnje proizvodi metan, što dovodi do zagađenja i vode i vazduha i zemljišta – objašnjava ona, dodajući da se upravo zbog toga građanima deli i materijal sa detaljnim uputstvima o pravilnom kompostiranju i koristima koje donosi proces biološke razgradnje organskih materija.

Kampanja upoznavanja naših sugrađa sa neophodnošću primene cirkularne ekonomije i primarne selekcija otpada, deo je projekta “Primarna selekcija otpada na mestu nastanka” sa kojim je JKP Kruševac otpočelo 2016. godine i trajaće  dve naredne godine.

U međuvremenu su, uz podršku Grada i Nemačke organizacije za međunarodnu saradnju (GIZ), obezbeđene vredne donacije. Iz budžeta Grada obezbeđeno je specijalizovano vozilo za sakupljanje sekundarnih sirovina, a donacijama GIZ-a  470 kanti sa točkićima, 40 kontejnera za mešani komunalni otpad, po 80 kontejnera za staklo, PET ambalažu, papir i karton, te 820 kanti za individualna domaćinstva. Takođe, sredstvima GIZ-a obezbeđena je pokretna traka i dodatna oprema za Reciklažni centar JKP, jedno specijalizovano vozilo, dok je JKP iz sopstvenih sredstava obezbedilo 42.000 džakova.

Od prošlog meseca JKP bogatije je i za tri autosmećara marke Volvo, jedno vozilo marke Mercedes, čistilicu, usisivač  i četiri kamiona čistilice, što su donacije beogradskog “Milenijum tima”, kruševačke kompanije “Tekgas” i firme “Xena” iz Švedske.

Pored svih  aktivnosti koje se trenutno sprovode a koje imaju za cilj da se poveća zastupljenost primarne selekcije, ideja je i da se svim ugostiteljskim objektima na teritoriji Grada podele kante za sortiranje otpada, konkretno, limenki, PET ambalaže i stakla.

– Takođe, konkurisali smo kod GIZ-a za postrojenje za kompostiranje i peletiranje. Na taj način rešićemo problem  zelene mase, grana i šiblja koje se prikupi prilikom održavanja zelenih površina, a koje trenutno završava na gradskoj deponiji u Srnju – kaže  direktorka JKP Kruševac.

Organizovanim odvoženjem smeća trenutno je obuhvaćeno blizu 70 odsto naseljenih mesta na području Grada. Gradska naselja  pokrivena su reciklažnim i komunalnim kontejnerima, dok se u seoskim sredinama iz praktičnih razloga, smeće preuzima direktno od korisnika. Plan  je da najkasnije do 2021. godine ovom uslugom budu pokrivena sva naseljena mesta na teritoriji Grada Kruševca.

Ova rubrika je deo projekta „Ne bacaj – odlozi pametno“ koji je finansijski podržao Grad Kruševac