Kruševljani pred slikom Marka Čelebonovića

U okviru izložbe „60 dela iz zbirke Umetničke galerije“ Kruševljani su se upoznali sa stvaralaštvom slikara Marka Čelebonovića. O njegovoj slici „Starac“, jednoj od 60 izloženih, govorila je Milica Rožman, doktorand na Odeljenju za istoriju umetnosti na Filozofskom fakultetu u Beogradu

–Marko Čelebonović predstavlja jednog od najznačajnijih i najproduktivnijih slikara iz posleratnog perioda. U vlasništvu Umetničke galerije nalazi se njegova slika koja je nastala 1956. godine i koja je rađena u četiri različite varijente, a sve su osim ove u privatnom vlasništvu- ističe Milica Rožman.

Stvaralaštvo ovog autora može se podeliti na dve faze, prvu koja se naziva tamnom fazom, jer je zastupljena zeleno-mrka intonacija, tokom koje se bavio ljudskim sudbinama i delom građanskog društva koje je bilo u opadanju i druga koja je došla kasnije i koju nazivaju svetlom.

-Ova slika nastala je u međufazi, kao deo serije slike gde je predstavljena ista figura starca, samo u različitoj narodnoj nošnji i odeći. Identična su slici „Starac iz Prizrena“- navodi istoričarka umetnosti.

Posle Drugog svetskog rata i prve faze, autor se okrenuo seoskom ambijentu.

-U tom periodu Čelebonović je stvarao mrtve prirode koje su bile inspirisane plodovima koje je viđao. Živeo je u Parizu i Sen Tropeu, a selo je za njega bilo zanimljivo i egzotično. Ovu fazu započeo je slikom „Seno“, a oda je usledila serija mrtvih priroda sa belim lukom, bundevom i paradajizom, koji postaju njegovi omiljeni motivi u ovoj fazi socijalističkog realizma. Ono što je značajno za ovog slikara je to što je branio autonomiju stvaralačkog čina i dela branio je slobodu življenja i obitavanja nasuprot strahu i podaštavanju –objašnjava Milica Rožman.

Muzejska savetnica Biljana Grković podsetila je da izbor simboličkih 60 dela 60 umetnika iz zbirke Umetničke galerije, zasnovan na hronološkom nizu, koji prati načine i uslove u kojima je zbirka nastajala i predočava značaj pravovremenih otkupa i postojanja stalnog fonda za otkup u stvaranju zbirki, govori o odnosu ka likovnoj umetnosti, ukazuje na relevantna svedočanstava umetnosti prošlosti i važnost predstavljanja, prikupljanja, proučavanja, kao i podrške savremenoj umetnosti u stvaranju sadašnje kao i buduće baštine.

Sam izbor za postavku i izložbu koja se priređuje u jubilarnoj godini i insistiranje na praćenju hronološkog sleda nastanka dela, ukazuje i na izvesne umetničke pojave, pre svega, kao odraz indivudualnih umetničkih stvaralaštava, na promene u plastičkom jeziku slike, grafike, skulpture, crteža i izmene u pogledu samog umetničkog medija kao odraza duha vremena i okolnosti, obuhvatajući dela nastala od sredine 20. veka do kraja druge decenije 21. veka.

Veliki slikar

Čelebonović je rođen u Beogradu. Osnovnu školu je završio u Beogradu, a srednju u Cirihu i Lozani tokom Prvog svetskog rata. Studije je započeo 1919. u Oksfordu, a diplomirao prava 1922. u Parizu. Godine 1922. došao je u vajarski studio Antoana Burdela u Parizu sa namerom da se posveti vajarstvu, ali je od 1923. počeo da slika. Maja 1925. po prvi put je izlagao svoja dela u Salonu Tiljerije (Salon des Tuilleries), a u junu iste godine je otišao u Sen Trope. Tu je radio uz Vijara, Sinjaka i druge. Pre Drugog svetskog rata živeo je u Sen Tropeu. Godine 1937. imao je prvu samostalnu izložbu u Beogradu, dok je 1938. izlagao sa grupom „Dvanaestorica“. Tih godina povremeno je posećivao Jugoslaviju; Beograd, crnogorsko primorje i srednjovekovne manastire. Iako je živeo u Francuskoj, ostao je blizak sa jugoslovenskim slikarima koji su povremeno posećivali Francusku (Sreten Stojanović, Marino Tartalja, Petar Lubarda). Za vreme rata pripadao je francuskom pokretu otpora. U preriodu 1948—1960, bio je profesor na Akademiji umetnosti u Beogradu. Često je izlagao u Parizu, Beogradu, Cirihu, Ženevi, Sarajevu, Skoplju i Nišu. Izlagao je i na kolektivnim izložbama jugoslovenske umetnosti u Francuskoj, Engleskoj, Belgiji, Italiji, Holandiji i Brazilu

M.S.