U nedelju referendum o promeni Ustava: O čemu tačno odlučujemo?

Referendumsko pitanje na koje ćemo u nedelju na biralištima odgovarati glasi „Da li ste za potvrđenje akta o promeni Ustava Republike Srbije?“, a sam akt o promeni Ustava predlaže promenu sistema izbora sudija i tužilaca, kao i veću nezavisnosti sudija i stalnost njihove funkcije

Referendum o promeni Ustava koji je Narodna skupština raspisala 30. novembra 2021. godine biće održan 16. januara ove godine i kako naglašava Republička izborna komisija, odnosi se isključivo na delove ustava koji se tiču sudstva.

Promenom Ustava, navodi se u obrazloženju predlagača, teži se većoj nezavisnosti sudija kroz garanciju stalnosti sudijske funkcije, kao i kroz formiranje Visokog saveta sudstva.

Prema sadašnjem Ustavu, prvi izbor sudija traje određeni vremenski period, odnosno tri godine. Aktom o promeni ustava bi to bilo promenjeno, te bi sudijska funkcija trajala od izbora sudije na funkciju do kraja njegovog radnog veka. Razlozi za prestanak funkcije sudije su već predviđeni Ustavom, tako da se sudija razrešava funkcije ako bude osuđen za krivično delo na kaznu zatvora najmanje šest meseci ili ako je u učinio težak disciplinski prekršaj prema odluci Visokog saveta sudstva.

Naredna promena Ustava se odnosi na Vrhovni kasacioni sud i njegovo preimenovanje u Vrhovni sud.

Glavna promena ustava, odnosi se na formiranje Visokog saveta sudstva. Visoki savet sudstva čini 11 članova od kojih je šest sudija izabrano od strane sudija, četiri istaknuta pravnika bira Narodna skupština, dok je 1jedanaesti član predsednik Vrhovnog suda.

Za članove Visokog saveta sudstva koji su istaknuti pravnici predviđeno je da moraju imati 10 godina iskustva u pravnoj struci kao i da nisu članovi političih partija, a Narodna skupština će ih birati nakon sprovedenog konkursa.

Visoki savet sudstva bi prema predviđenim promenama, ubuduće birao sudije, a ne Narodna skupština kako je predviđeno dosadašnjim Ustavom.

Slične promene predviđaju se i za izbor tužilaca. Do sada je javne tužioce predlagala Vlada Republike Srbije, a birala Narodna skupština. Predlogom promene Ustava, glavne javne tužioce, kao i javne tužioce predlaže Visoki savet tužilaštva, a bira i dalje Narodna skupština, nakon sprovedenog javnog konkursa.

Visoki savet tužilaštva, slično Viskom savetu sudstva, čini 11 članova, od kojih su pet javni tužioci koje biraju glavni javni tužioci, četiri istaknuta pravnika koje bira Narodna skupština, a po funkciji članovi su Vrhovni javni tužilac, kao i ministar nadležan za pravosuđe. Predviđeno je da ministar ne može glasati u disciplinskom postupku u pitanju disciplinske odgovornosti tužilaca.

L.S.