Izložba u kragujevačkoj Galeriji: General Dušan Dodić – Junak Velikog rata

U Galeriji Univerzitetske biblioteke Kragujevac do 10. februara otvorena je izložba „General Dušan Dodić – junak Velikog rata“. Ideja da se realizuje izložba o generalu Dodiću rodila se 2014. godine, povodom jednog veka od početka Prvog svetskog rata.

Kroz projekat „Vek Velikog rata 1918 – 2018.“, koji su zajedno realizovali Zavičajni muzej Jagodina i Muzejska zbirka Narodnog univerziteta (NU) Trstenik, ova ideja realizovana je 2018. godine. Projekat je finansiran od strane tadašnjeg Ministarstva kulture i informisanja, a deo sredstava za realizaciju projekta obezbedio je i Narodni univerzitet Trstenik.

Projekat „Vek Velikog rata 1918 – 2018.“ je predviđao i štampanje publikacije Dušan Dodić, Ratni dnevnik 1918 – 1919. Jagodina – Trstenik 2018, kojom je za štampu priređen ratni dnevnik, koji se čuva u zbirci Zavičajnog muzeja Jagodina. Postavku izložbe čini građa iz fondova Zavičajnog muzeja Jagodina, Narodnog muzeja Bela Crkva, Gradskog muzeja Vršac, predmeti iz vlasništva porodice Milutinović. Izložbena postavka je upotpunjena i sa dve kopije uniformi vojnika (srpska i francuska), koje su izrađene sredstvima Muzejske zbirke NU u Trsteniku, kaže istoričarka Jelena Vukčević, kustos Muzejske zbirke NU iz Trstenika.

Nosioci realizacije projekta, uključujući i izložbu, bili su istoričarka Jelena Vukčević, kustos iz Muzejske zbirke NU Trstenik i Duško Grbović, istoričar, muzejski savetnik iz Zavičajnog muzeja Jagodina. Izložba je imala svoju premijeru u Zavičajnom muzeju u Jagodini, septembra 2018. godine, potom je oktobra meseca iste godine bila u Trsteniku. Nakon Trstenika, izložba je do danas gostovala u ustanovama u Ćupriji, Starom Selu (kod Velike Plane), Prokuplju, Aleksincu, Vršcu. Promocija knjige je, pored pomenutih mesta gde je bila izložba, održana i u Novom Sadu i Nišu. Zamisao je bila da izložba gostuje u mestima koje je Dušan Dodić oslobodio nakon proboja Solunskog fronta, ili za koje je vezan svojim obrazovanjem. Januara 2023. izložba je publici predstavljena u Kragujevcu, mestu gde je Dušan Dodić završio gimnaziju.

Biografija generala Dušana Dodića

Dušan Dodić je rođen februara 1883. godine u selu Milutovac, koje je tada pripadalo Jagodinskom okrugu, a danas opštini Trstenik. Osnovnu školu je pohađao u rodnom selu sa odličnim uspehom. Gimnaziju je pohađao u Kruševcu i Kragujevcu. Završio je 6 razreda gimnazije. Maturirao je 1900. u Gimnaziji u Kragujevcu. Kao mnogi mladići tada, nakon završenog 6. razreda gimnazije upisao je Nižu školu Vojne akademije. i pohađao u periodu 1900 – 1903. godine. Bio je pripadnik 33. klase pomenute obrazovne ustanove. Završio ju je kao 51. u rangu od 182 pitomca ove klase. Vojna služba mu je trajala od 17. (30) avgusta 1903. do 1. novembra 1939. godine. Napredovao je od čina potporučnika (1903) do čina brigadnog generala (1929). Do 1914. godine nalazio se na službi u 2. konjičkom puku u Kraljevu.

Učestvovao je u Balkanskim i Prvom svetskom ratu u kojima se isticao svojom hrabrošću i preduzimljivošću. Posebno se istakao prilikom proboja Solunskog fronta 1918. godine. Tom prilikom je prošao i oslobodio niz mesta: Kavadarce, Štip, Kočane, Carevo Selo (Delčevo), Vranje, Niš, Aleksinac, Varvarin, Jagodinu, Bagrdan, Lapovo, Veliku Planu, Smederevo, Belu Crkvu, Vršac, Temišvar. Tim povodom je komandant Konjičke divizije u naredbi za 31. decembar 1918.(13. januar 1919) u Temišvaru, za sve jedinice Konjičke divizije posebno istakao rad majora Dodića.

Nakon okončanja rata službovao je u nizu mesta Kraljevine SHS/Jugoslavije (Smederevska Palanka, Beograd, Virovitica, Niš, Skoplje, Subotica, Ljubljana). Penzionisan je 1. novembra 1939. godine. Za svoje junaštvo, hrabrost i primeran rad u službi odlikovan je u periodu 1903 – 1936. godine sa 15 domaćih i 5 stranih odlikovanja. The Među njima se posebno ističe strano odlikovanje Most Distinguished Order of the British Empire, dedicated to St. Michael and St. George. U pitanju je najviše odlikovanje koje engleska kruna dodeljuje stranim oficirima.

Reaktiviran je pred Aprilski rat 1941. godine u kojem je zarobljen. Zarobljeničke dane (1941 – 1945) proveo u Nemačkoj. Nakon okončanja rata nije se vratio u zemlju. Upokojio se februara 1955. godine u dvorcu blizu Osnabrika gde i danas počivaju njegovi posmrtni ostaci.

– Dušan Dodić se dva puta ženio. Imao je troje dece. Sin Vladislav je bio oficir i poginuo je u Drugom svetskom ratu. Ratoljub, drugi sin, bio je priznati finansijski stručnjak u socijalističkoj Jugoslaviji. Kćerka Simonida mu je podarila jedinog unuka, Veljka Milutinovića. Veliki deo građe koja se odnosi na Dušana Dodića i druge članove porodice Zavičajnom muzeju Jagodina poklonili su Ratoljub i Simonida Dodić. Veliki deo predmeta koji se odnose na članove porodice sakupio je i čuva prof. dr Veljko Milutinović.

–General Dušan Dodić je svojim junačkim delima tokom Velikog rata utkao sebe trajno, potomcima u amanet, u istorijsko tkanje srpskog naroda. Ovaj junak koji je pobedio u ratu, a bio poražen u miru, je svojim delima i načinom života postao svetao primer srpske prošlosti podsećajući da je put do slobode često trnovit i mukotrpan i da do cilja stižu samo hrabri- kazala je istoričarka Jelena Vukčević.

Ž. Milenković