Pre 78 godina doveden prvi štićenik u kruševački “Sivi dom”

Vaspitno-popravni dom u Kruševcu osnovan je na današnji dan 1947. godine, a tretira maloletne izvršioce krivičnih dela sa punih 14 godina života do navršene 23. Osnovni zadatak Doma je – rad sa mladim ljudima posrnulim u svom razvoju sa težištem na njihovom prevaspitavanju  i reintegraciji u društvenu sredinu. Opštejugoslovensku prepoznatljivost i „popularnost“ stekao je pre četiri decenije popularnom igranom serijom „Sivi dim“ Darka Bajića

Usvajanje novih programa i posvećenost stručnjaka u radu sa maloletnim delinkventima pomogli su da prvi boravak u VPD mnogima bude i poslednji. Mogućnost pohađanja osnovne i srednje škole, zanatskih i umetničkih radionica, dramske sekcije, igranje fudbala sa stražarima pod okriljem FK Mladost, koji se takmiči u regularnom gradskom prvenstvu, uzgajanje cveća i rad na ekonomiji, samo su neki od razloga zbog kojih štićenici iz ustanove izlaze kao novi ljudi. Poslednji u nizu programa je projekat integracije štićenika po izlasku iz ustanove. Ocenjen je kao uspešan u Ministarstvu pravde, Upravi za izvršenje krivičnih sankcija i u Delegaciji EU u Srbiji, koja je pomogla realizaciju projekta.

U krugu VP doma 1959.godine

Legenda kažu da je, putujući sa Kopaonika, Slobodan Penezić Krcun primetio u ataru sela Mudrakovac napuštenu zgradu i naredio da se tu sagradi vaspitno-popravni dom za maloletnike.

Zgrada u kojoj je smešten upravni deo izgrađena je neposredno pred rat kao kazneni zavod. Bila je opasana visokim zidom, s malim dvorištem za šetnju. Veći broj prostorija bio je bez vodovoda i kanalizacije.

Pavle Milošević, rođen 1930, stigao je 11. juna 1947. godine u Vaspitno-popravni dom (VPD) u Kruševcu. On je bio prvi maloletni prestupnik koji je morao da izdržava posebnu vaspitnu meru u tek otvorenoj ustanovi. Uhvaćen je u krađi očevog dvogleda, a prijavili su ga roditelji.

U istoriji ove ustanove zabeleženo je i da su prve štićenike porodice dovozile fijakerom. Sada važe neki drugi protokoli, a krivična dela su ozbiljnija, ali je misija VPD ista: izvesti mlade štićenike na pravi put.

Renovirani paviljoni, Dom kulture, moderna ekonomija i fudbalski stadion gotovo da ne ukazuju da je ova ustanova pre više od 40 godina bila set za snimanje kultne TV serije Darka Bajića „Sivi dom“.

Radnja serija se bavi upravo životom štićenika u Vaspitno popravnom domu za decu i omladinu u Kruševcu. Autori serije bili su scenarista Gordan Mihić i režiser Darko Bajić, a pored Bate Živojinovića, Dragana Nikolića, Miše Janketića, Đurđije Cvetić, Bore Todorovića, Žarka Radića i rođene Kruševljanke Radmile Živković, glumili su i tada mladi glumci, kojima su ovo bile prve veće uloge: Žarko Laušević, Mima Karadžić, Branko Vidaković, Zoran Cvijanović, Nikola Kojo, Mirjana Joković…

Statisti u ovom epskom serijalu od 12 epizoda bili su učenici prvog i drugog razreda tadašnjeg Obrazovnog centra „Veljko Vlahović“, odnosno Tehničkog školskog centra, dok su epizodne uloge, uglavnom čuvara, dodeljene tadašnjim glumcima Kruševačkog pozorišta Miodrag Đorgović, Toma Trifunović, Biljana Jocić… I danas se pamti upečatljive role Jezerkića, koju je maestralno odigrao, tada učenik prvog razreda TŠC-a Saša Malinić, kao i Snežane Obradović – Boranije.

A ko ne pamti legendarnu pesmu iz serije, koja se pevala svugde i na svakom mestu? Nijedna ekskurzija nije mogla da prođe bez nje, nijedno okupljanje… Grupa Far je pesmu snimila baš za potrebe serije. Bila je himna jedne generacije.

Pamtenik: „Šest vekova Kruševca“ izgubljeni film iz 1971.