OŠ Vuk Karadžić: Primer dobre prakse u obrazovanju odraslih

Osnovna škola „Vuk Karadžić“ u Kruševcu više od jedne decenije realizuje program funkcionalnog osnovnog obrazovanja odraslih (FOOO). Program FOOO omogućava svim licima starijim od petnaest, a mlađim od 65 godina, da započnu ili nastave školovanje kako bi završili osnovnu školu, što je i zakonska obaveza. Po ovom programu, osnovnu školu do sada je završilo nekoliko stotina polaznika sa teritorije Rasinskog okuga.

– Naše dugogodišnje iskustvo nam govori da se, uglavnom, radi o licima koja su, iz nekih razloga, prekinula redovno školovanje, ili ga, u manjoj meri, nikada nisu ni započela. Takođe, imali smo i imamo određen broj polaznika koji zbog godina starosti, nisu mogli da nastave redovno školovanje u svojim osnovnim školama, na primer učenici koji nisu pohađali nastavu duže vreme, ili su više puta ponavljali razrede – kaže Ivan Ristić, koordinator Tima za obrazovanje odraslih OŠ „Vuk Karadžić“ u Kruševcu.

Na osnovu odobrenja Ministarstva prosvete, škola „Vuk Karadžić“ program FOOO realizuje u dva izdvojena odeljenja – u Vaspitno-popravnom domu (VPD) u Kruševcu, i u Mesnoj zajednici Centar, gde se nalaze prostorije koje škola koristi za realizaciju nastave po programu FOOO.

– Odeljenje u VPD je specifično po svojoj funkciji, i jedinstveno u Srbiji, jer je za štićenike Doma škola je važan segment celokupnog vaspitnog rada sa njima, kao jedna od ključnih vaspitnih mera, čiji je cilj resocijalizacija maloletih počinilaca krivičnih dela. U izdvojenom odeljenju VPD nastava se odvija u okviru jednog odeljenja prvog ciklusa, po dva odeljenja drugog i trećeg ciklusa i jednog posebnog odeljenja u okviru izdvojenog objekta za intenzivni rad sa štićenicima VPD-a – navodi Ristić.

U izdvojenom odeljenju Mesna zajednica, nastava se odvija u okviru jednog odeljenja prvog ciklusa, i po dva odeljenja drugog i trećeg ciklusa. U oba svoja izdvojena odeljenja, svake godine upiše se oko sto polaznika programa za FOOO. Takođe, svake godine školovanje završi između 20 i 30 polaznika trećeg cikusa.

U procesu realizacije programa FOOO, škola ima intenzivnu saradnju sa Filijalom Nacionalne službe za zapošljavanje za Rasinski okrug, lokalnom samoupravom, Domom za decu i omladinu „Jefimija“, sa drugim školama u Srbiji koje realizuju program FOOO i u nešto manjoj meri sa Centrom za socijalni rad.

Ristić kaže da se specifičnost programa FOOO ogleda u samoj organizaciji nastave. Naime, nastava je organizovana po ciklusima i traje duplo kraće od redovne nastave u osnovnoj školi.

– Prvi ciklus, koji obuhvata od prvog do četvrtog razreda, traje jednu školsku godinu, i akcenat je na osnovnom opismenjavanju polaznika. U prvi ciklus mogu se upisati sva lica koja nisu završila prva četiri razreda osnovne škole, a ispunjavaju uslov u pogledu godina starosti. Drugi ciklus obuhvata peti i šesti razred, i traje jednu školsku godinu (prvo polugodište – peti razred, drugo polugodište – šesti razred), i mogu ga upisati lica koja su završila prva četiri razreda osnovne škole, ili prvi ciklus škole za obrazovanje odraslih, kao i lica sa završenim petim razredom osnovne škole, ili škole za obrazovanje odraslih. Treći ciklus obuhvata sedmi i osmi razred i, takođe, traje jednu školsku godinu (prvo polugodište – sedmi razred, drugo polugodište – osmi razred) – kaže on.

Pravo da upišu treći ciklus imaju sva lica koja su završila drugi ciklus po programu FOOO, kao i lica koja su završila šesti ili sedmi razred osnovne škole, ili škole za obrazovanje odraslih. Po završetku trećeg ciklusa (osmog razreda), polaznici polažu završni ispit, koji se sastoji od jednog testa, koji obuhvata pitanja i zadatke iz sedam predmeta: srpskog jezika, matematike, fizike, hemije, biologije, geografije i istorije.

– Posle završetka osnovne škole po programu FOOO, polaznici imaju mogućnost upisa u gotovo sve srednje škole, kao i mogućnost završavanja posebnih obuka i kurseva, u saradnji sa Nacionalnom službom za zapošljavanje – kaže Ristić.

Pored specifičnosti u organizaciji nastave, postoje specifičnosti i u pogledu pojedinih predmeta, koji ne postoje u nastavi koja se odvija po redovnim programima (ili ne postoje u takvom obimu), kao što su Preduzetništvo, Odgovorno življenje u građanskom društvu, Primenjene nauke i Digitalna pismenost.

Takođe, svi nastavnici koji rade sa polaznicima po programu FOOO, dužni su da završe obavezne obuka za rad sa odraslima, koje organizuje Ministarstvo prosvete. Većina nastavnika ove škole završila je pomenutu obuku. Nastavnici koji su se kasnije uključili u rad, prijavljeni su za obuku od strane škole.

Kao što i sam naziv programa govori, funkcionalno obrazovanje odraslih usmereno je na sticanje osnovnih znanja i veština primenjivih i upotrebljivih u svakodnevnom životu. Teorijska znanja su u drugom planu. Tokom realizacije planova i programa svih predmeta, nastavnici se oslanjaju na postojeća znanja, veštine i, posebno, životna iskustva odraslih, pa programe rada prilagođavaju i usklađuju sa njihovim iskustvima i predhodnim znanjima.

– Posle više od deset godina realizacije programa FOOO, koji je pohađalo nekoliko stotina polaznika sa teritorije Rasinskog okuga, a u izdvojenom odeljenju VPD i sa teritorije cele Srbije, možemo se, bez lažne skromnosti, pohvaliti time da smo uspeli, u ne baš idealnim radnim uslovima, da motivišemo veliki broj odraslih u rasponu od 15 do 60 godina života, da započnu i/ili okončaju osnovnu školu, što je doprinelo ne samo njihovoj funkcionalnoj pismenosti i poznavanju sveta u kojem žive, što je osnovni preduslov uspešnog savladavanja svakodnevnih prepreka i problema koje život postavlja pred svakog od nas, već i jačanju samopouzdanja i rešavanju nekih egzistencionalnih životnih pitanja, poput lakšeg pronalaženje posla, uspostaljanja kontakata sa drugim ljudima – ističe Ristić.

Ž. Milenković