Istražujemo poreklo imena sela: Nauparsko zakopano blago

Osnovano na mestu sa značajnim tragovima ranije naseljenosti, Naupare se ubraja u srednjovekovna srpska sela. Pominje se 1382. godine u povelji monaha Doroteja. Istočno od središta sela nalazi se zadužbina despota Stefana Lazarevića manastir Naupara, posvećen Svetoj Bogorodici. Legende o izgradnji manastira i nastanku imena sela zapisali su Zdravko Kostić i Milutin R. Jugović.

Stefan je, prema Kostićevim zapisima, nadgledao vađenje kamena i izradu rozeta i vinjeta u majdanu na teritoriji današnjeg sela. Kamen je bio izvrsnog kvaliteta, pa je Stefan došao na ideju da krišom od oca i sebi podigne zadužbinu. Zamolio je majstore da i za njega obrađuju kamen, a potom je podigao crkvu na najlepšem mestu u selu.

Nakon osveštenja Lazarice, Stefan je zamolio Lazara da zajedno, sa dvorskom svitom, osveštaju i njegovu crkvu. Kada ju je knez video rekao je: „Dobro, sine, šta ti na um pade ovde crkvu da zidaš?” Veruje se da je ovo „na um pade” bila inspiracija meštanima da mesto nazovu Naupare.

Postoji i priča da je Lazar, na skrovitom mestu, kraj manastira zakopao novac i da je tom prilikom dvorskoj sviti kazao: „Ko ostane živ u borbi na Kosovu neka mu na um pare”. Pretpostavlja se da je to bilo nadahnuće za nastanak imena.

Prema Jugovićevom predanju, kamen je, za potrebe izgradnje Lazarice u Kruševcu, vađen iz brda Burnovice, koje se nalazi iznad sela Naupara i Vitanovca. Knežev sin Stefan vodio je računa o vađenju kamena i njegovom otpremanju za Kruševac. Prema verovanju, ocu je slao lošiji, a za sebe zadržavao bolji kamen, od kog je sazidao crkvu kojoj je dao ime „Sveti Stevan”. Lazar je za crkvu saznao leta 1389. godine, kada je prolazio kroz Gornji Stepoš. Tada mu je jedan vojnik rekao: „Vidi, care, tamo ispod planine, gde se ono sija, to su kubeta od manastira kojeg je tvoj sin napravio”. Saslušavši njegove reči, Lazar je upitao sina: „Šta ti, sine, na um pade da gradiš manastir u sred ove planine? Da Bog da ti se u njemu mečke kotile i turski konji plandovali”. Prema predanju ljudi, kletva se obistinila. U njemu su zaista zatvarani turski konji, a nakon njihovog odlaska, u opusteli manastir su „mečke brlog svijale i kotile se”. Manastir je dobio ime po Lazarevim rečima, a potom je i naselje preuzelo isti.

Drugo verovanje, koje takođe ima sličnosti sa Kostićevom legendom, govori da je Lazar, na putu za Kosovo, u brdu zakopao novac. Tada se okupljenoj sviti obratio rečima: „Ovo što danas uradismo, da vam svima bude na um. Na um da su tu pare. Ko zna ko će se od nas vratiti”. Od reči „na um” i „pare” mesto je prozvano Naupare.

U knjizi postoji i priča da se na mestu današnjeg sela nalazila kneževa kovnica novca, te je zbog kovanja „nove pare” mesto nazvano Naupare.

Inače, Naupare je ratarsko seosko naselje zbijenog tipa, na dolinskim stranama Nauparske reke, desne pritoke Rasine. Nalazi se u južnom podnožju Velikog Jastrepca i udaljeno je 14 kilometara od Kruševca. Površina atara iznosi 2.586ha, a jugoistočno od sela, u dolini Male reke, postoji izvor mineralne vode. Prema poslednjem popisu, iz 2011. godine, u selu je živeo 581 stanovnik.

J. Aksentijević