Istražujemo poreklo imena sela: Kovačnica mačeva u Mačkovcu

Jedanaest kilometara zapadno od Kruševca nalazi se selo čiji naziv, po predanju, potiče iz vremena kneza Lazara, kada su tu pravljeni mačevi. Prvobitan naziv Mačevac preimenovan je u Mačkovac, a Milutin R. Jugović i Zdravko Kostić zapisali su legende o tome.

Prema verovanju, koje je Jugović zabeležio, nekada se na ovom prostoru odigrala bitka između Srba i Turaka. Bila je toliko velika i silovita da su „izginuli svi konji, izbačeni svi buzdovani i polomljena sva bojna koplja”. Pri kraju borbe, kao poslednje sredstvo odbrane, vojnici su izvukli jedino preostalo oružje koje su imali kraj sebe – mačeve. Smatra se da je po tom oružju mesto dobilo ime.

Druga priča govori o postojanju mnoštva kovačnica na tom prostoru. U njima su se kovali mačevi za kneza Lazara, koji su bili nadaleko poznati. Veruje se da je glavna kovačnica bila na mestu gde se danas nalazi crkva Svete Petke. U njihovu čast, selo je prvobitno nazvano Mačevac, a kasnije je preimenovano u Mačkovac. Ljudi su pričali kako je knez udao svoju rođaku za najboljeg majstora, koji je ubrzo poginuo i iza sebe ostavio ženu i mnogo dece. Bilo ih je toliko da se veruje da su meštani celog Mačkovca njihovi potomci. Lazar im je poklonio ceo kraj, a i danas postoji zaselak Mačkovca koji se, po nekadašnjoj udovici, zove Udovički kraj.

Jedan od Kostićevih zapisa takođe pominje da su se na mestu današnjeg Mačkovca proizvodili mačevi. Izrađivali su se za Lazarevu vojsku koja se spremala za odlučujući boj, a po kazni ih je pravilo neposlušno stanovništvo kneževe države. O njihovom visokom kvalitetu raspravljalo se i na dvorovima drugih država. Majstora, koji je uradio izuzetnu seriju mačeva, Lazar je oslobodio i dozvolio mu da se oženi i sagradi sebi kuću u blizini kovačnice. Majstor je ubrzo poginuio i iza sebe ostavio ženu i dvoje dece.

Po izradi mačeva selo je prvenstveno dobilo ime Mačevac, a zatim je po kovanju mačeva nazvano Mačkovac.

Druga legenda govori o selu koje je, zbog efikasnije odbrane od Turaka, bilo gusto naseljeno. Kuće su bile toliko zbijene da bi mačke, skačući s krova na krov, naselje obišle za tren oka. Ispirisano njima, selo je i dobilo današnji naziv.

Pretpostavlja se da su prvi doseljenici, odnosno osnivači naselja bili Čpaka, Ilča i Sojka, koji su došli iz Novog Pazara, u kom su ubili turskog bega. Od Čpake je nastala familija Spasića, od Ilče Ilčići, a od Sojke Sojkići.

Inače, Mačkovac je ratarsko-stočarsko seosko naselje razbijenog tipa. Prostire se na dolinskim stranama Potočare, desne pritoke Zapadne Morave, južno od zapadnomoravskih saobraćajnica – puta i pruge. Površina atara iznosi 1.062ha, a prema podacima poslednjeg popisa, imalo je 1.135 stanovnika.

J. Aksentijević