Istražujemo imena naselja: Stara čaršija i prvi urbanistički plan

Stara čaršija predstavlja najstariji deo grada gde su Kruševljani živeli još u periodu kneza Lazara, Srpske despotovine i u tursko doba. Predstavljala je središte života Kruševca i okoline sve do 1833. i prvog urbanističkog plana

Kao što i samo ime govori, Stara čaršija je predstavljala centar nekadašnjeg Kruševca. U podnožju Lazareve tvrđave, organizovan je život lokalnog stanovništva. Na nekadašnjoj „Donjoj vagi“ (danas Trg mira) je bila pijaca na kojoj su se prodavali razni proizvodi.

Tu su se takođe nalazile trgovinske i zanatske radnje, dok je Dubrovačka kolonija obezbeđivala robu sa Primorja, koju je razmenjivala za srpske proizvode, uglavnom med, vosak, vunu i kožu.

Nakon dolaska Osmanlija, u samom srednjevekovnom gradu su bili Turci sa svojim zanatskim radionicama, a srpski narod je nastavio da živi u podnožju, bliže samoj Moravi.

Do promene je došlo nakon 1833. godine, odnosno po oslobođenju Kruševca od Turaka kada je doneta odluka da se formira novi centar grada na ravnom platou.

Srpski narod je dugi niz decenija živeo u današnjoj ulici Cara Lazara i sokacima koji su se prostirali levo i desno od same ulice. Zbog toga nisu bili oduševljeni idejom da se čitav grad premesti sa takozvane „Donje terase“ na višu, ali je to bilo neophodno jer su čestim poplavama Morave stvarane kalovite površine što je bilo opasno po zdravlje građana.

Nakon oslobođenja od Turaka, u Srbiji su boravili čuveni engleski inženjeri, preteče savremenih urbanista, koji su savetovali knezu Milošu Obrenoviću da mnoge gradove i naseljena mesta u Srbiji izmesti na više tačke upravo zbog raznih baruština i širenja zaraza.

Tako je 1836. godine prvi put u Kruševcu donešen urbanistički plan, koji je potvrdio Petar Lazarević, tadašnji starešina Kruševačkog sreza i okruga, čime je grad izmešten na sledeću, višu tačku.

Centar je rešen u obliku krsta i formiran je gde se danas nalaze Dom sindikata, Skupština grada i Trg Kosovskim junacima. Sa druge strane, duž ulice Cara Lazara, od savremenog Trga mira pa do poslednje Lazaričke česme, Stara čaršija makar svojim imenom još uvek svedoči o vremenima starog Kruševca.

N. L.