Ženska strana istorije – „Otmicom“ do oslobođenja

Nakon pada Kruševca 1426. godine, Turci zauzimaju nekadašnju prestonicu. Borbe za oslobođenje Srbije trajale su vekovima, a žar za slobodom tinjao je svih godina teškog ropstva.

Tridesetih godina 19. veka, surovost Osmanlija postala je nepodnošljiva. Opljačkanoj i uništenoj kruševačkoj nahiji nametali su visoke harače, ubijajući ljude i silujući žene. Januara 1833. godine, na Skupštini sudija i kapetana u Kragujevcu, knez Miloš Obrenović saopštava sve neprilike koje su zadesile narod ovog kraja. Ljubiša Đidić u Monografiji Kruševca navodi da je knez izneo podatak od 180 optužbi za samo jednu godinu.

Okrutno i bezdušno ponašanje begova Frenčevića savršeno se uklapalo u Milošev plan za konačno oslobođenje Kruševca, u kom su ključne uloge imale dve seoske devojke. Poznati po nasilnom otimanju devojaka, braća begovi su u jesen 1832. godine oteli Miljkanu i Mariju iz sela Mozgova. Navodno, devojke su dobrovoljno primile islamsku veru i postale Fatima i Jursuma.

Koristeći negodovanje i ogorčenost ljudi, Miloševi protesti i nezadovoljstvo stižu do Beograda. U Palanci narod uspeva da preotme devojke, koje zajedno sa roditeljima odlaze pred samog Musu efendiju. Nakon njihove potvrde da su prisilno odvedene, vraćene su svojim kućima.

Autor Monografije navodi i kako se nakon takve presude Miloševa kesa ispraznila za “nekih 59.742,20 groša (što beogradskom veziru, što njegovom komesaru, pa tugdžibaši, pa i devojkama i njihovoj rodbini…)”. Zahvaljujući toj žrtvi, maja 1833. godine, kruševačka nahija će se, kao oslobođeni grad, pripojiti Kneževini Srbiji.

Foto: kultura.rs

J. Aksentijević

O projektu
Kroz projekat “Kruševac – ženska strana istorije“, redakcija lista GRAD i portala KruševacGrad želi da poboljša razumevanje i vidljivost doprinosa žena Kruševca u različitim društvenim oblastima i različitim epohama, da predstavi žene koje su kroz istoriju dale doprinos razvoju grada. Žene u politici, od prve vladarke Srbije, do prve gradonačelnice Kruševca, značajne naučnice, sportistkinje, umetnice, glumice, privrednice, pokretačice društvenih promena, osnivačice udruženja i organizacija, učesnice u oslobodilačkim ratovima, ali i karakteristike doba u kome su živele i prepreka sa kojima su se suočavale, biće teme medijskih sadržaja našeg projekta. Ideja je da upravo ovim projektom doprinesemo vidljivosti i boljem razumevanju doprinosa žena razvoju Kuševca kroz istoriju, da dodatno promovišemo postignuća žena te da na neki način podstaknemo žene današnjice da inspiraciju za svoj postignuća dobiju od svojih pretkinja.

Projekat je, u okviru Konkursa za sufinansiranje projekata proizvodnje medijskih sadržaja, finansijski podržao Grad Kruševac.