Varvarin još uvek bez organizovanog skrininga raka dojke

U varvarinskom Savetovalištu za žene i trudnice ultrazvučni pregled dojki mesečno obavi oko 35 žena. Iako je ova dijagnostička procedura prvi korak u ranoj  dijagnostici karcinoma dojke, pacijentkinje na pregled uglavnom dolaze sa već prisutnim simptomima bolesti, prepoznatih od strane ginekologa ili izabranog lekara

– U Varvarinun nema organizovanog skrininga raka dojke, a na ultrazvuk koji se koristi  kao prva dijagnostička procedura u ranom otkrivanju raka dojke, pacijentkinje većinom dolaze onda kada na dojci napipaju neke promene, na koje se obično požale svom ginekologu ili izabranom lekaru – kaže doktorka Marija Živković Milutinović, specijalistikinja  radiologije koja u Radiološkoj službi varvarinskog Doma zdravlja tri puta nedeljno obavlja ultrazvučni pregled dojki.

Uz napomenu da su šanse za izlečenje mnogo veće ako se tumor otkrije na vreme, onda kada je manjih dimenzija i nije se proširio na okolna tkiva, doktorka Živković Milutinović  kaže da pacijentkinje na ultrazvučni pregled uglavnom dolaze sa uznapredovalom bolešću , kada su i šanse za izlečenje mnogo manje.

Ističe da  tumor otkriven na vreme najčešće ne može da se napipa,  te da je važna dijagnostička procedura i mamografija koja omogućava ne samo da se rak dojke otkrije u ranoj fazi, već i da se otkriju prekancerozne promene čijim se uklanjanjem sprečava nastanak malignih promena..

– Varvarin nema mamograf, pa našim pacijentkinjama ovaj  pregled , preko IZIS-a, zakazujemo u kruševačkom Domu zdravlja. Termini su uglavnom zauzeti, na mamografski  pregled se čeka i po nekoliko meseci, čime se gubi dragoceno vreme- kaže ona.

S obzirom na to se u u Varvarinu ne sprovodi organizovani  skrining raka dojke, te da u ovoj opštini građanke mogu obaviti jedino ultrazvučni pregled dojke,  ne postoje ni podaci o broju obolelih i umrlih žena.

– Pacijentkinje kod koji se ultrazvučnim pregledom utvrdi da imaju neke promene, kako ne bi čekale mesecima na mamografski pregled, verovatno odlaze u privatne klinike i mi nemamo povratnu informaciju o tome šta se dalje dešava sa njima– kaže radiološkinja, naglašavajući da to koliko je mamograf potreban ovoj opštini,  potvrđuje i podatak da se tokom 2016.godine, kada je u Varvarinu bio postavljen mobilni mamograf, veliki broj žena odazvao i obavio ovaj pregled.

U varvarinskom Domu zdravlja ističu  da iz resornog ministarstva čekaju dodatne instrukcije o tome na koji način će se u ovoj opštini žene pozivati na organizovani skrining raka dojke, a da će u međuvremenu nastaviti da rade na edukaciji žena o značaju preventive.

– Sa pacijetkinjom koja dođe na pregled, izabrani ginekolog razgovara o značaju preventivnih pregleda,  savetuje ih i upućuje na pregled dojki. U narednom periodu, u planu je i organizovanje tribina za odraslo stanovništvo,  na kojima će stručna lica govori o značaju skrininga– kaže naša sagovornica, naglašavajući da se zahvaljujući dobroj saradnji sa ginekologom i Savetovalištem za žene i trudnice, polako povećava broj ultrazvučnih pregleda na mesečnom novou. 

Doktorka Živković Milutinović  poseća i na to da od raka dojke može da oboli svako ( nisu izuzeti ni muškarci) , ali da prisustvo faktora rizika ne znači da će neko i oboleti od ove vrste karcinoma. 

– Faktori rizika se dele na one koji se ne mogu promeniti  i one koji se mogu korigovati. Nepromenljivi faktori rizika su pol, godine starosti i rak dojke u porodici, a oni na koje se može uticati su gojaznost, fizička neaktivnost, pušenje cigareta, konzumiranje alkohola, prekid prve trudnoće, stres, hormonska terapija u menopauzi, hormonsko lečenje steriliteta...- kaže ona, naglašavajući da preventivni pregledi ne mogu sprečiti pojavu bolesti, ali mogu omogućiti njeno rano otkrivanje, što pored velikih šansi za izlečenje omogućava i primenu poštednih hirurških intervencija, brži oporavak, smanjenje invalidnosti  i bolji kvalitet života.

– Savet ženama je da redovno idu na preventivne preglede, da jednom mesečno obavezno urade samopregled, te da  se neizostavno jave lekaru ukoliko u međuvremenu primete neke promene poput prisustva čvorića, promenjene veličine dojke, pojave sekreta iz bradavica, promene boje ili izgleda kože na dojci– upozorava  doktorka Živković Milutinović.

Prema njenim rečima, ultrazvučni pregled dojki trebalo bi da se uradi  jednom godišnje, kod pacijentkinja bez simptoma, a nakon inicijalnog ultrazvučnog pregleda, vremenski period u kome će se obaviti kontrolni pregled određuje se po mišljenju radiologa. Skrining mamografija obuhata žene od 50 do 70 godina starosti i radi se na svake dve godine.

– Vrlo često radiolozi u izveštajima nakon skrininga ili dijagnostičke mamogarfije, nalažu da je potrebno uraditi ultrazvuk dojki, jer kod denznih, to jest “gustih” dojki, smanjena je senzitivnost mamografskog pregleda, pa se prednost daje drugom dijagnostičkom modalitetu, najčešće ultrazvučnom pregledu – objašnjava naša sagovornica.

Dodaje na kraju i to da se ultrazvuk dojki najpre preporučuje mladim pacijentkinjama, pre svega  zbog bezbednosti (nema zračenja). Kao ostale benefite navodi dobar odnosa cene i koristi od dijagnostičke metode, te  dostupnost i odlično sagledavanje i praćenje fibrodisplastičnih dojki što je, kako ističe, naročito u mladoj populaciji česta dijagnostika.

Inače, od oko 7.500 punoletnih žena , koliko ih je u varvarinskoj opštini, manje od polovine nema zdravstveni karton u Savetovališti za žene i trudnice. Veliki broj građanki  nema overenu zdravstvenu knjižicu ili nikada nisu bile u sistemu zdravstvene zaštite. Među pacijentkinjama koje ne dolaze na redovne preglede više je žena sa sela, a razlozi za nedolazak su najčešće strah i stid, u određenom broju  slučajeva i opterećenost poljoprivrednim poslovima i nedovoljno slobodnog vremana.

U Srbiji je karcinom dojke najčešći maligni tumor kod žena. Godišnje se registruje oko 4.600  novotkrivenih slučajeva obolevanja od ove bolesti, a umre oko 1.600 žena. Meren godinama izgubljenog života karcinom dojke je na trećem mestu kao uzrok smrti kod žena starosti između 45 I 64 godine, posle šloga i infarkta. Na teritoriji  Rasinskog okruga, od karcinoma dojke godišnje oboli 160 a umre između 45 I 50 žena.