Sretenjski ustav začet u Kući Simića

Postavljeno: 15.02.2024

U čuvenoj kruševačkoj Kući Simića dogovorena je 1835. godine poznata Knez Miletina buna, kojom je ograničena vlast kneza Miloša „Sretenjskim ustavom“.

Organizator zavere bio je upravo Stojan Simić, knez Milošev kum u domu koji mu je upravo on darivao. Cilj bune je bio da se ograniči apsolutistička kneževa vlast. Oko 6.000 pobunjenika predvodio je Mileta Radojković. Brojčano nadmoćniji pobunjenici ušli su bez otpora u Kragujevac.

Poplašen pobunom knez Miloš je bio prisiljen da prihvati zahteve pobunjenika i da sazove Narodnu skupštinu koja bi donela Ustav. Pobunjenici su se nakon toga razišli, a 15. februara 1835. donesen je Sretenjski ustav, kojim je ograničen knežev apsolutizam. Kod Stojana Simića, baš u ovu kuću,  zaverenici su došli 12. januara 1835. godine na krštenje njegovog sina, a na to slavlje su pozvali i kneginju Ljubicu i Mihajla Obrenovića. Kneginja je bila upoznata sa planom da se ograniči kneževa vlast, kao i takođe pristutni mitropolit Petar.

Zaverenici su se dogovorili da milom ili silom nateraju kneza da prihvati Ustav i da se ukine kuluk i objedini porez. Odlučeno je, ako knez na Sretenjskoj skupštini odbije njihov zahtev, da se tada pobune. Pratioci kneginje Ljubice su načuli nešto, pa je knez Miloš naterao Milutina Petrovića Eru da ispriča šta su se dogovarali. Era je onda obavestio zaverenike da je zavera provaljena.

Predvodnik bune postao je istaknuti narodni starešina Mileta Radojković, tada veliki rasinski serdar, koji je za tri dana okupio oko par hiljada ljudi, s kojima je 19. januara 1835. uveče iz Jagodine krenuo prema Kragujevcu. U vreme izbijanja bune knez Miloš se nalazio u Požarevcu.

Pobunjenička vojska se 20. januara ulogorila na Taborištu u blizini Kragujevca, gde je jedan od učesnika bune, inače knežev sekretar Avram Petronijević održao vatreni govor protiv kneza optužujući ga da samo on koristi „današnji” položaj Srbije, koji je narod platio krvlju, da vlada poput paše, povećava poreze kao da je Srbija njegova baština, a narod roblje. Optuživao je Miloša za nemoral, za nepoštovanje vere i da zbog njegovih grehova Srbija poslednjih godina trpi sušu.

Očekujući knežev dolazak iz Požarevca pobunjenici su 21. januara, na poljani kod kragujevačke crkve formulisali tri zahteva: ustanovljenje Saveta, obezbeđenje života i imanja svakom žitelju u Srbiji i određivanje poreza u iznosu koji neće opterećivati narod. Narednog dana Vučić i Antonije Majstorović sa 35 viđenijih kmetova odneli su te zahteve knezu Milošu, i pošto se s njima saglasio, knez je amnestirao učesnike bune.

Svečano izmirenje kneza Miloša i vođa bune desilo se o Savindanu u kragujevačkoj crkvi i tako se završila, po posledicima koje je imala, najznačajnija buna u vreme prve Miloševe vlade. Miletina buna jedna je od retkih buna u Srbiji u 19. veku u kojoj nije prolivena krv. Za ustavni i politički razvoj Miletina buna imala je dalekosežne posledice: ubrzala je sazivanje Narodne skupštine u februaru 1835. na kojoj je proglašen prvi Ustav Srbije.

I.St.R.

Ostale vesti

back-to-top