Šta sve čuva Umetnička galerija: Grafika France Miheliča „Mrtvi kurent“

U Umetničkoj galeriji Narodnog muzeja Kruševac čuva se grafika (litografija u boji) France Miheliča „Mrtvi kurent“ iz 1955. godine (inv. br. 39)

Piše: Ognjen Milićević

Kurentovanje je najpopularniji i etnološki najznačajniji karnevalski događaj u Sloveniji. Ova jedanaestodnevna proslava proleća i plodnosti se održava tokom pokladne nedelje u Ptuju, najstarijem poznatom gradu u region Slovenije. Njegova glavna figura, poznata kao Kurent ili Korant, popularno je (ali netačno) interpretirana kao ekstravagantni bog neobuzdanog uživanja i hedonizma u staroslovenskim običajima. Na savremenom festivalu, grupe kurenata ili kurenti nose tradicionalnu odeću od ovčje kože dok drže drvene motke za koje je prikačena ježeva koža zvana ježevka i zvona čiji zvuk prema verovanju „tera zimu“. Na ovaj način, prisustvo kurenata najavljuje kraj zime i početak proleća. Biti kurent u početku je bila privilegija koja se nudila samo neoženjenim muškarcima, ali se danas oženjeni muškarci, deca i žene takođe pozivaju da učestvuju u karnevalu.

Kurent nosi teške čizme i specijalne crvene ili zelene grejače za noge, dok je glava prekrivena ogromnim krznatim šeširom ukrašenim vrpcama, i maskom koja obično pokazuje veliki, crveni jezik. Drvena motka se obično drži u levoj ruci.

Na slici je prikazan mrtvi kurent koga oplakuju njegovi drugovi.

Umetnost France Miheliča

Većina umetničkih dela Franca Miheliča sadrži beskrajne naznake prostora koji prikazuju dramatične scene iz njegovog života.

Oni obično proizilaze iz njegovih sećanja i želja. Njegova umetnost otvara vrata ka fantastičnim umetničkim svetovima prožetim prolaznim trenucima i njegovom željom za stalnim putovanjima kroz različite oblike i njihove varijacije. Mihelič je pedantan po pitanju oblika, jasno rekreirajući njihovu suštinu, a istovremeno zadržavajući svoj autentični stil.

Zamišljeni prostor u pozadini je uvek širom otvoren ka beskraju i bezvremenosti.

Njegovi ciklusi crteža uglavnom prikazuju noćna bića nalik insektima, oblike nalik ljudima, tradicionalnu masku kurenta i ženske figure.

Metamorfoze koje se mogu videti u njegovim prikazima ljudi, faune i flore su umetnikova sećanja na događaje, njegove reakcije na njih i utisak o celom njegovom životu.

U Umetničkoj galeriji je od 5. do 30. maja 1965. godine, povodom proslave stogodišnjice kruševačke Gimnazije, priređena retrospektivna izložba 58 grafika Franca Miheliča (radovi nastali od 1933. do 1965. godine).

Biografija umetnika:

France Mihelič je rođen 27. aprila 1907. godine u Virmašama kod Škofje Loke. Godine 1909. sa porodicom se preselilo u selo blizu Ribnice. Pohađao je osnovnu i srednju školu u Ribnici. Njegov prvi učitelj likovnog bio je slikar Janko Trošt. Između 1923. i 1927. godine pohađao je Učiteljski fakultet u Ljubljani. Dok je bio u Ljubljani, pohađao je i časove u privatnoj školi crtanja „Probuda“, gde su mu među učiteljima bili Matej Sternen i Mirko Šubić. Između 1927. i 1931. godine studirao je na Akademiji likovnih umetnosti u Zagrebu. Njegovi profesori tamo bili su: J. Kljaković, M. Vanka, T. Krizman, V. Becić i L. Babić. Radio je kao učitelj u kruševačkoj gimnaziji od 1934. do 1936. godine. Od 1936. godine predavao je crtanje u gimnaziji u Ptuju. Od 1945. godine do penzionisanja radio je kao profesor na Akademiji likovnih umetnosti u Ljubljani. Dva mandata je bio rektor Akademije, od 1951. do 1953. godine i od 1961. do 1963. godine. Imenovan je za profesora emeritusa. Od 1965. godine bio je član Slovenačke akademije nauka i umetnosti.

Godine 1938. pridružio se aktivnostima Kluba nezavisnih slovenačkih umetnika kao gostujući umetnik. Osvojio je brojna priznanja za svoj kreativni rad, uključujući Prešernovu nagradu 1948, 1955. i 1965. godine, Jakopičevu nagradu 1978. godine, nagradu AVNOJ-a 1970. godine, Zlatni orden slobode Republike Slovenije1972. godine i Zlatni orden Republike Slovenije 1996. godine. Dobio je Levstikovu nagradu za ilustracije knjiga 1949, 1951, 1952. i 1956. godine.

Godine 1954. dobio je nagradu za svoju grafiku Renata Karaina na 27. Venecijanskom bijenalu. Godine 1955. osvojio je Gran pri na prvom Bijenalu grafičke umetnosti u Ljubljani, koje je bio primoran da se odrekne. Godine 1958. osvojio je Otkupnu nagradu na prvom Trijenalu kolorne grafike u Grenhenu, 1957. godine nagradu Sabro na četvrtom Bijenalu u Sao Paulu, 1959.godine Nacionalnu nagradu na trećem Bijenalu grafičke umetnosti u Ljubljani, 1968. godine nagradu Gvido Neri na prvom Bijenalu grafike u Firenci, a 1963. i 1966. godine, Veliku nagradu na Somborskom trijenalu savremenog jugoslovenskog crteža.

Galerija Mihelič u Ptuju poseduje kolekciju njegovih crteža i grafika od 1992. godine, a u Galeriji Kašča u Škofji Loki nalazi se stalna postavka njegovih slika i grafika od 1995. godine. Njegova dela nalaze se u muzejskim kolekcijama širom sveta: u Sloveniji, u kolekcijama Narodne galerije Slovenije, Modernegalerije / Muzeja modern umetnosti u Ljubljani, Gradske umetničke galerije Ljubljana, Umetničke galerije Maribor, Muzeja Ptuj i Muzeja Škofja Loka.

Mihelič je stvarao crteže, ilustracije, slike, grafike, tapiserije, lutke, scenografije za pozorišne i lutkarske predstave, kao i njihove dizajne. Bio je veoma aktivan i kao organizator umetničkih događaja i drugih aktivnosti vezanih za umetnost i član žirija takmičenja, kao što je međunarodni žiri izložbe grafika „Bianco e nero“ u Luganu.

Preminuo je 1. avgusta 1998. godine u Ljubljani.