Pamtenik: Kad Rasina protiče venama

Neki istoričari tvrde da je u staroj istoriji Srba postojalo pleme Ras, odnosno Raseni ili Rašani i da se imena gradova i reka koja su po tom nazivu, ili od njega izvedenog dobili ime, mogu i danas naći u Srbiji, na područjima nekadašnje antičke Srbije. Jedno od tih naziva je i ime reke Rasine, odnosno celog, rasinskog okruga koji je po reci dobio ime

Pripadaju mu opštine Varvarin, Trstenik, Ćićevac, Aleksandrovac, Brus i Kruševac. Sedište okruga se nalazi u Kruševcu, koji je, zajedno sa svojom okolinom priča za sebe, prepun istorije, spomenika kulture i objekata značajnih za kulturno istorijsku baštinu srpskog naroda.

Dugačka je 92 km i ima sliv od 981 km². Izvire na padinama Goča i Željina, pod Crnim Vrhom na nadmorskoj visini od 1340 metara od izvorišnih krakova Velike i Burmanske reke, a utiče u Zapadnu Moravu 5 km nizvodno od Kruševca, na 134 m nadmorske visine. Ima prosečan pad korita od 13 promila. Teče dubokom dolinom koja se ka donjem toku postepeno proširuje dostižući i do 3 km širine.

Do sela Razbojne teče klisurastom dolinom sa malim erozionim proširenjima, kakvo je kod Brusa. Između Razbojne i Zlatara protiče plitkim i širokim koritom kroz Zlatarsku kotlinu, da bi potom ušla u Zlatarsku klisuru u kojoj gradi nekoliko ukleštenih meandara. Nizvodno od Majdeva, Rasina ulazi u Kruševačku kotlinu; dolina joj je široka i izvijugana i u blizini ušća reka je široka 35 do 40 i duboka 0,5 do 1 metar.

Sliv Rasine ima izrazito asimetričan oblik. Osim rečice Zagriže, koja Rasini pritiče sa planine Goča s leve strane u izvorišnom delu, sve ostale pritoke dotiču sa desne strane. Najveća među njima je Graševačka reka. Blatašnica se probija kroz Jankovu klisuru i uliva se u Rasinu kod Razbojne.

Rasina daje Zapadnoj Moravi prosečno 9 m³ vode u sekundi. Ona ima karakter prave bujice jer su joj amplitude proticaja vrlo izrazite. U aprilu raspolaže gotovo 5,5 puta većom količinom vode nego u avgustu. Najveći proticaj imala je aprila 1958. godine i iznosio je 342 m³ vode u sekundi. Da bi se ublažile ovako velike razlike proticaja i zaustavio nanos koji reka prinosi, u Ćelijskoj klisuri je 1979. podignuta brana visoka 55 metara i formirano je jezero Ćelije.

Među prirodnim retkostima mora se istaći zlatonosnost reke Rasine na čijim se obalama decenijama pojedinci uspešno bave ispiranjem zlatnog praha.

– Za sto godina, kad se Ćelijsko jezero bude isušilo, na tom mestu će ostati veliki rudnik ovog plemenitog metala, tvrdio je pre 15-tak godina poslednji ispirač zlata Raša Milosavljević.

Kruševljane je odvajkada golicala priča da je Rasina zlatonosna reka i da su još stari Rimljani u njoj nalazili zlato. Kad je reč o zlatu cara Lazara, ni ono nije u Rasini, ali ga ljudi i dalje traže.

Kruševac, već godinama, planira uređenje Sportsko-rekreativnog centra Rasina na obali ove reke, kojim bi trebalo da se očuva i unapredi korišćenje vodnog potencijala i priobalja, ali i izgrade novi, savremeni sadržaji koji nedostaju ovom prostoru da bi postao atraktivniji, kako za građane tako i za investitore.