Kruševački spomenar: Laćisled – mesto rođenja Miloša Obilića?

Na dvadesetom kilometru na putu Kruševac-Aleksandrovac nalaze se sela Mrmoš i Laćisled u kojima je prema narodnom predanju rođen i gde su se nalazila utvrđenja slavnog srpskog viteza, junaka Kosovskog boja, Miloša Obilića.

Postoji predanje da je mesto rođenja Miloša Obilića kod današnjeg Laćisleda gde postoje ostaci nekadašnjeg utvrđenja, zaraslog u grmlje, koje je u narodu zapamćeno kao Milošev grad. Tu se nalazi Manastirak – Manastir sv. Romana koji je prema istom predanju Miloševa Zadužbina, gde je sahranjena njegova majka koja se zvala Grozdana. Obilićev otac se zvao Zlega, a brat mu se zvao Mrmoš, po kome je i istoimeno selo u okolini dobilo ime.

Veliki junak Miloš Obilić jedna je od najintrigantnijih ličnosti u našoj istoriji. O njemu kao legendarnoj ličnosti može se reći mnogo, dok istorijskih podataka o ovom junaku gotovo i da nema. U narodu je slavljen kao veliki junak, zmajev sin, koji je svoju snagu dobio od kobile koja ga je na rođenju podojila. Po tome, u narodu je ostao zapamćen i kao Miloš Kobilić.

Miloša krase sve najuzvišenije osobine: junaštvo, hrabrost i otmenost, skromnost i častoljublje, spremnost na žrtvovanje za dobrobit naroda. Donosimo vam neke istorijske činjenice o ovoj intrigantnoj ličnosti iz naše istorije.

Firentinska opština u svom odgovoru kralju Srba i Bosne Tvrtku I od 20. oktobra 1389. navodi da je grupa zaverenih ratnika probila do sultanovog šatora oko koga su bile vezane kamile i da je vođa te grupe ubio Murata (Mihaljčić 1989: 8, 11). Kod patrijarha Danila III (1390-1396) u Pohvalnom slovu o knezu Lazaru, pisanom pre 1393, stoji samo kako je ubijen sultan Murat. U delu Konstantina Filozofa Skazanije o pismenih, koje je žitije despota Stefana Lazarevića, o junaku koji je ubio Murata stoji samo da je to učini neko veoma blagorodan.

Prvi pomen imena Miloš za junaka koji je ubio Murata nalazimo u Bugarskoj hronici, sa početka 15. veka (Mihaljčić 1989: 16), zatim u delu osmanskog hroničara Ašik-paše Zade, pisanog oko 1484, zabeležen je kao Miloš Kobila. Ovo Kobila bi možda mogla biti igra reči Biliš Kub-ila što bi značilo onaj koji zna zadati udarac.

Konstantin Mihailović iz Ostrovice u svom delu na poljskom, Janičareve uspomene, iz 15. veka beleži ime Miloš Kobilić. Kod romejskog pisca Laonika Halkokondila iz 15. veka zabeleženo je ime Miloin, kao ime junaka koji je ubio Murata. U Putopisima Benedikta Kuripešća iz 1530. godine, stoji da se junak koji je ubio Murata zove Miloš Kobilović (Kuripešić 2001: 39) i da je bio knez ili markgrof Srbije.

Nigde se ne pominje gde je Miloš Kobilović sahranjen. Ostaje nam da vidimo gde sve legende stavljaju grobno mesto tog junaka. Za baštinu Miloša Obilića tvrdilo se da su krajevi u srednjovekovnoj zemlji Braničevo gde postoji bogata toponimija vezana za Miloša Obilića (Kobilje, Maleševo/Miloševo, Miloševa česma, Miloševa kula, Miloševo kupatilo…).

Za manastir Tumane legenda kaže da je to zadužbina Miloša Obilića (Vušković 2012: 103). Za mesto njegovog rođenja vezuju se sela Kobilje i Maleševo koja se pominju i u osmanskom defteru iz 1476. godine.

Postoje navodi da je Miloš Obilić sahranjen u manastiru Tumane. Prema delu Mavra Orbina Kraljevstvo Slovena (1601) telo Muratovo je sahranjeno u Brusi gde je na Muratov grob obešena Miloševa ruka okovana u srebru (Orbin 1968: 154). Takođe, Mavro Orbin navodi da je Miloš Kobilić bio zet kneza Lazara, oženjen njegovom kćerkom Vukosavom i rođen u Tjentištu kod Novog Pazara.

Evlija Čelebi, u 17. veku beleži ovo za grob Miloša Obilića: Moj gospodaru, Srbi su na ime prokletnika Miloša, koji je ubio ovog padišaha, podigli prijeko u planini jedan manastir u kome se nalaze kandila iskićena draguljima i raznovrsne kadionice pune ambre žestoke kao mošus… Zadužbine toga manastira su su vrlo prostrane i bogate (Čelebi 1967: 275).

Dubrovački trgovci u putnom dnevniku od maja 1792. godine stavljaju da su: Hodeći za dugo rečenijem poljem, pregjoše reku Lab ili Lav, vidješe s lijeve strane u daljini po prilici od tri milje crkvu, gdje vele da je ukopan Miloš Kobilić, a ne vele daleko odatle pogjoše vidjeti grob Murata II (očigledno greška putopisaca, treba Murata I). Napokon iza penjanja i slaženja po nekijem brežaljcima od zemlje, koji sačinjavaju isto polje, s vrha poslednjeg brijega otvori im se vrlo lijep pogled na na kraj Prištinu koji leži na niže, gdje konačiše, iza 4 ure hoda.” (Engel, Stojanović 1903: 158,159).

Verovatno je to mesto Kisela banja, gde je otkopana crkva koju Arbanasi nazivaju Kisha Miloshit po predanju da je tu sahranjen Miloš Obilić (Urošević 2009, 40). U ilustrovanom časopisu za zabavu i pouku Srbadija u broju od 16. januara 1876. godine na strani 24 u feljtonu istoričara Pante Sretkovića KOSOVO-putnička crta piše: Od talen pak dva sata uz Lab, kod Miloševe Banje, ima jedan grob, koji nazivlju junakov grob. Tu je saranjen Obilić. Na taj grob dolaze trudne Srpkinje i Arnautkinje, pale sveće, i mole se u toj nadi, da rode decu jaku i junačnu, kao Obilić.

Manastirak – Manastir Sv. Romana (zadužbina Miloša Obilića): https://www.youtube.com/watch?v=UtWTrwZdkUA

I.St.R.