Iz istorije Kruševca: Okružno načelstvo kruševačko

Konstitutivna sednica Grada Kruševca održava se sutra, u jednoj od najlepših zgrada u Srbiji, čija je gradnja završena pre 119 godina.

Evo podsećanja na to vreme:

Nakon oslobođenja od Turaka 27. juna 1833, Kruševac je stao u red naprednih varoši zemlje. Već prve godine po oslobođenju naš grad ima urbanistički plan koji je za tri godine ostvaren.
Kruševac je pre svih varoši dobio inžilira (geometra), koji je sa mesnom vlašću trebalo da odredi mesto na kom će se graditi novi centar grada. Do oslobođenja varoš je bila na nezdravom mestu, u bari, pa je knez Miloš Obrenović naredio da se „žitelji sa kućama isele na brdo…“. Piše Milutin R. Jugović u knjizi „Stari fijaker“.

Mesto za novu čaršiju izabrali su Stojan Simić, privremeni nadziratelj nahije kruševačke, Milosav Braljinac, ispravnik okružja i Jovan Tucaković, sekretar okružja kruševačkog.
Dolaskom Vučka Mutavdžića na mesto ispravnika okružja, započeto delo preseljenja čaršije je nastavljeno.

Trgovci i meandžije Grci koji su pre Prvog srpskog ustanka došli u Kruševac svoje dućane počeli su da grade u novoj čaršiji. U to vreme, kao zgrada Načelstva najverovatnije je služila Kuća Simića sve dok nije izgrađena nova početkom 20. veka.

Ukazom kneza Mihaila, 1861, za načelnika okružja kruševačkog biva postavljen Pavle Mutavdžić. Zahvaljujući njegovom zalaganju, Kruševac postaje jedan od prvih gradova u Srbiji koji dobija Gimnaziju, 1864. godine. Na Svete Vrače 1868. on je u Kruševcu formirao Osnovatelno fundatorsko društvo lekovite kiselo- vruće vode u Vrnjcima, koje će biti začetnik osnivanja Vrnjačke banje.

Kada kralj Milan bude posetio grad, tadašnji predsednik opštine Serafim Negotinac će ga vrlo hladno primiti, jer kralj nije želeo nikakve inicijative radikala u Skupštini. U to vreme Kruševac je „tvrđava radikalne stranke“. Godinu dana docnije buknuće Timočka buna.

Vatreni radikal Serafim Negotinac je tada požurio da pobuni moravska i rasinska sela. Međutim, kralj je ugušio pobunu, a Serafim će sa drugim vođama bune biti streljan u Kraljevici, kod Zaječara. Beleži Ljubiša Đidić u svojoj monografiji posvećenoj istoriji Kruševca.

Dotadašnja politička trvenja prerašće u veoma žestoke sukobe koji će kao epiloge imati čak i smišljena ubistva, kakvo je 1900. bilo ubistvo Miodraga Protića, penzionisanog okružnog načelnika.

Današnja zgrada Opštine, jedna od najlepših u Srbiji, gradila se nekoliko godina. Radove je završio Oto Goldner, 1904. godine. Zgrada je rađena po projektu arhitekte Nikole Nestorovića. Predstavlja nepokretno kulturno dobro i spomenik je kulture od izuzetnog značaja.

O. Milićević