Bojan Panić doktorirao temom „Kruševački okrug od 1834. do 1842. godine“

Bojan Panić, nastavnik istorije u OŠ „Velizar Stanković Korčagin“ iz Velikog Šiljegovca, odbranio je doktorsku disertaciju „Kruševački okrug od 1834. do 1842. godine“ na Filozofskom fakultetu u Nišu

Bojan Panić je rođen 11. septembra 1987. godine u Kruševcu. Osnovnu školu “Velizar Stanković Korčagin“ završio je u Velikom Šiljegovcu, a Ekonomsku školu u Kruševcu. U trećem razredu srednje škole bio je 6. na republičkm takmičenju, a u četvrtom drugi.

Godine 2006. upisao je osnovne akademske studije na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Nišu, gde je diplomirao 2010. godine sa temom „Srpsko-ruski odnosi od 1804. do 1878. godine“.
Master studije na istom fakultetu završio je 2011. godine odbranivši rad „Ustanak Srba u Turskoj 1841. godine“ pod mentorstvom profesorke dr Božice Mladenović. Nagrađen je kao najbolji student master studija na Departmanu za istoriju tokom školske 2011/12. godine. Doktorske studije upisao je 2016. godine, a tema doktorske disertacije „Kruševački okrug od 1834. do 1842. godine“ pod mentorstvom profesora dr Miroslava Pešića odobrena je 2022. godine. Doktorat je odbranio 16. juna ove godine pred komisijom: dr Miroslav Pešić, vanredni profesor FF u Nišu (mentor), dr Slaviša Nedeljković, redovni profesor FF u Nišu, dr Saša Stanojević, redovni profesor FF u Kosovskoj Mitrovici i dr Radomir Popović, naučni savetnik iz Istorijskog instituta SANU.
Učestvovao je na više naučnih i stručnih skupova i objavio više radova iz istorije srpskog naroda u 19. veku. U ime osnivača, član je Saveta Univerziteta u Nišu od 27. februara 2025. godine.
Panić je zaposlen kao nastavnik istorije u OŠ „Velizar Stanković Korčagin“ u Velikom Šiljegovcu od 2011. godine. Oženjen je, supruga je nastavnica srpskog jezika u OŠ „Dositej Obradović“, imaju ćerku od 9 godina.

Visoka ocena doktorske disertacije

Strukturu doktorskog rada Bojana Panića, pored sadržaja, predgovora, uvoda, zaključaka i spiska bibliografskih jedinica, čini i 14 tematskih poglavlja. U Predgovoru je objašnjen hronološki okvir rada, istaknuti ciljevi istraživanja, kompozicija rada i dat osvrt na proces istraživanja i korišćene izvore i literaturu. U Uvodu je dat krataka osvrt na istoriju Kruševca i okoline u periodu od srednjeg veka do kraja 18. veka.

U prvom poglavlju „Kruševac sa okolinom od Prvog srpskog ustanka 1804. do priključenja Kneževini Srbiji 1833. godine“ prikazana je istorija kruševačkog kraja od početka Srpske revolucije 1804. do priključenja Kneževini Srbiji 1833, posmatrajući lokalnu istoriju kao deo nacionalnih dešavanja i promena tokom Prvog i Drugog srpskog ustanka i perioda nakon završetka ratne faze Srpske revolucije.

Drugo poglavlje „Ustanak, oslobođenje i formiranje vlasti“ sadrži detaljno opisane zulume i zločine braće Ferenčević, koji će da dovedu do ustanka u Kruševačkoj i Kozničkoj nahiji, ulogu kneza Miloša, Milete Radojkovića, diplomatsku borbu, ali i prelazne procese koji su vodili ka uključenju Kruševačke nahije/okruga u zvanične tokove Kneževine Srbije.

Treći deo rada „Administrativna i sudska podela“ je prikaz administrativno sudskih institucija i podela uz isticanje vojne uloge tadašnje lokalne uprave i sudske vlasti. Pored prikaza stalnih promena u teritorijalnom smislu, dat je i opis starešina po srezovima i činovnika po sudovima, koji su učestvovali u izgradnji okruga i učvršćivanju novih srpskih institucija.
Četvrto poglavlje „Naselja Kruševačog okruga (sela i varoši)“ sadrži opšti opis sela i procese ušoravanja, kao i prikaz preseljenja Kruševca i Trstenika, sa problemima koje su takva preseljenja izazivala, od egzistencijalnih do onih koji su svoje utemeljenje imali u običajnom pravu.

Opis stanovništva Kruševačkog okruga dat je u petom poglavlju „Stanovništvo“. Prikazan je rast i priliv stanovništva do koga je dolazilo doseljavanjem, ali i prirodnim priraštajem. Pored doseljavanja prikazana su i odseljavanja, do kojih je dolazilo iz različitih razloga.

Šesto poglavalje „Značajni ljudi Kruševačkog okruga“ sadrži biografije značajnih ličnosti koje su uticale na izgradnju Kruševačkog okruga, dok se sedma oblast „Bolesti u Kruševačkom okrugu“ bavi bolestima, sanitetskom i zdravstvenom zaštitom. Dosta podataka sačuvano je o problemima na granici Kruševačkog okruga, što je detaljno analizirano u osmoj oblasti „Problemi na granicama Kruševačkom okruga 1834-1842. godine“. Probleme na granici izazivali su Turci i Arbanasi, koji se nisu mirili sa novim administrativnim uređenjem. U ovom poglavlju dat je detaljni opis karaula, buljukbaša i stražara.

Deveto poglavlje „Vojska“ daje prikaz vojnika iz Kruševačkog okruga i probleme koje su imali oko čuvanja granice, zaštiti od kužne bolesti i arbanaških bandi. Deseto poglavlje „Školstvo“ sadrži podatke o obrazovanju na prostoru okruga, otvaranju škola, učiteljima, kao i izveštaje o stanju škola i spiskove učenika osnovnih i srednjih škola sa prostora Kruševačkog okruga. U direktnoj vezi sa školama i obrazovanjem su crkve i sveštenstvo što je predstavljeno u jedanaestom poglavlju „Crkva i sveštenstvo“. Škole su otvaranje u blizini crkava i manastira ili u crkvenim zgradama, a obrazovanje je imalo versku dimenziju i pripremalo učenike za sveštenički poziv. U ovom delu detaljno su prikazane crkve i sveštenstvo na prostoru Kruševačkog okruga u posmatranom periodu.
U dvanaestom poglavlju „Privreda“ opisana su zanimanja ljudi na selu, kao i u varošima (poljoprivreda, zanatstvo i trgovina). U navedenom periodu dolazilo je do pokušaja uređenja života na selu, kao i istraživanja rudnog i prirodnog bogatstva. Trinaesto poglavlje „Finansije“ sadrži prikaz finansijskog stanja uz tabelarne prikaze poreskih glava, kao i poreskih obaveza koje su morale biti ispunjene. Poslednje, četrnaesto poglavlje „Doba smena i pobuna“ sadrži prikaz uloge činovnika i stanovništa u periodu od 1839. do 1842. godine, koje su obeležile dinastičke promene.

Prema oceni Komisije, postavljeni ciljevi tokom istraživačkog procesa i njihov prikaz u prijavi doktorske disertacije ostvareni su u potpunosti:

– Postavljeni cilj je bio istražiti i prezentovati istoriju Kruševačkog okruga u periodu od 1834. do 1842. godine i sagledati političke, administrativne, privredne, finansijske, demografske, verske i obrazovne procese. Do ostvarenja postavljenih ciljeva došlo se analizom neobjavljene arhivske građe iz fondova Državnog arhiva Srbije, objavljenih izvora i literature. Time je istaknuta uloga i značaj Kruševačkog okruga u periodu njegove izgradnje i uključenju u zvanične tokove Kneževine Srbije.

Doktorska disertacija je nastala kao plod samostalnog istraživačkog rada kandidata u Državnom arhivu Srbije, Istorijskom arhivu Kruševac, lokalnim i nacionalnim bibliotekama. Mnoštvo podataka je skupljeno, analizirano, sintetizovano i predstavljeno u radu koji sadrži 506 strana 1144 fusnota. Kandidat je sačinio dobru strukturu doktorske disertacije, pravilno primenio i prikazao naučni aparat i svojim radom doprineo savremenom proučavanju lokalne i nacionalne istorije 19. veka, zaključak je Komisije koja je dala vrhunsku ocenu rada Bojana Panića.

Živomir Milenković

Novi 815. broj GRAD-a na kioscima